Zażalenie na postanowienie o umorzeniu śledztwa

ul. Kwiatowa 15, 01-001 Warszawa, 22 lipca 2023 r.

Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia VI Wydział Karny za pośrednictwem Prokuratora Prokuratury Rejonowej dla Warszawy-Śródmieścia

sygn. akt: VI Ds. 1234/23

Radca prawny Jan Kowalski, pełnomocnik pokrzywdzonego Adama Nowakowskiego

ZAŻALENIE NA POSTANOWIENIE PROKURATORA PROKURATURY REJONOWEJ DLA WARSZAWY-ŚRÓDMIEŚCIA Z DNIA 15 CZERWCA 2023 R. O UMORZENIU ŚLEDZTWA

Na podstawie art. 306 § 1 k.p.k. zaskarżam w całości ww. postanowienie, doręczone mi w dniu 18 czerwca 2023 r.

Na podstawie art. 427 § 2 k.p.k. i art. 438 pkt 2 k.p.k. zaskarżonemu postanowieniu zarzucam obrazę przepisów prawa procesowego, a to:

I. art. 317 § 1 k.p.k. poprzez niezawiadomienie pełnomocnika pokrzywdzonej o przesłuchaniu świadka Anny Wiśniewskiej i niedopuszczenie pełnomocnika do udziału w tej czynności, co mogło mieć istotny wpływ na treść orzeczenia, albowiem udział pełnomocnika w przesłuchaniu mógł doprowadzić do ujawnienia dalszych jeszcze okoliczności faktycznych niż podane przez świadka;

II. art. 170 § 1 pkt 3 k.p.k. poprzez oddalenie wniosków dowodowych pełnomocnika pokrzywdzonego o:

1) zatrzymanie nagrań z kamer monitoringu znajdującego się na sklepach i skrzyżowaniach bezpośrednio otaczających ul. Marszałkowską 12, z której zgodnie z ustaleniami organu postępowania przygotowawczego podjęto czynności wprowadzające pokrzywdzonego w błąd;

2) ustalenie miejsc wypłaty środków przelanych przez pokrzywdzonego na rachunek sprawców oraz zatrzymanie nagrań z kamer monitoringu z tych placówek bankowych lub bankomatów;

3) zwrócenie się do administratorów PayU S.A., za pomocą której doszło do przelewu środków z rachunku bankowego pokrzywdzonego, o wskazanie danych właściciela konta, na które przelano środki, oraz adresów IP, z których dokonywano na tym profilu transakcji,

– mimo że dowody te były przydatne do ustalenia wnioskowanych okoliczności, które z kolei były istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, co miało istotny wpływ na treść orzeczenia, albowiem uniemożliwiło pełne ustalenie stanu faktycznego sprawy i w efekcie przyczyniło się do przedwczesnego przyjęcia, że wykrycie sprawcy nie jest możliwe.

Z uwagi na powyższe zarzuty wnoszę o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy do dalszego prowadzenia Prokuratorowi Prokuratury Rejonowej dla Warszawy-Śródmieścia.

Uzasadnienie

I. Postanowieniem wydanym przez Prokuratora Prokuratury Rejonowej dla Warszawy-Śródmieścia w dniu 15 czerwca 2023 r. umorzono śledztwo w sprawie o oszustwo, a to wobec niewykrycia sprawcy.

Rzecz jednak w tym, że organy ścigania nie wykorzystały wszystkich dowodowych możliwości ustalenia sprawcy, a zaskarżona decyzja jest przedwczesna i jako taka winna zostać uchylona, a sprawa – przekazana Prokuratorowi do dalszego prowadzenia.

II. W pierwszej kolejności pełnomocnik podnosi, że doszło do obrazy art. 317 § 1 k.p.k. polegającej na niezawiadomieniu go o czynności przesłuchania świadek Anny Wiśniewskiej i niedopuszczeniu go do udziału w tej czynności, mimo że już w zawiadomieniu o podejrzeniu popełnienia przestępstwa pełnomocnik zawarł stosowny wniosek, a o wcześniejszych czynnościach podejmowanych w postępowaniu dowodowym pełnomocnik był zawiadamiany i każdorazowo stawiał się na nie, co było wiadome funkcjonariuszowi Komendy Rejonowej Policji Warszawa-Śródmieście, która prowadziła czynności, w tym przesłuchanie świadka Wiśniewskiej.

W ocenie pełnomocnika wystąpienie powyższego uchybienia jest oczywiste. Z akt nie wynika, z jakiej przyczyny pełnomocnik nie został zawiadomiony o czynności i dopuszczony do udziału w niej, w szczególności nie wydano postanowienia o odmowie dopuszczenia do udziału w czynności na podstawie art. 317 § 2 k.p.k.

Analizując zaś wpływ popełnionego uchybienia na treść zaskarżonego postanowienia, podkreślić należy dwie kwestie. Po pierwsze, przepis art. 438 pkt 2 k.p.k. wymaga wykazania jedynie potencjalnego, a nie rzeczywistego wpływu uchybienia na treść orzeczenia. Po drugie, wpływ ten jest niewątpliwy, jeśli zważyć, że zakres zadanych świadkowi pytań znacząco odbiegał od szczegółowych i licznych pytań, których zadanie było intencją pełnomocnika, a co znajduje odzwierciedlenie zarówno w przebiegu czynności prowadzonych z jego udziałem, jak i w treści pisma pełnomocnika z 10 maja 2023 r., zawierającego listę pytań do jednego ze świadków przesłuchiwanych w drodze pomocy prawnej.

III. Głównym zarzutem wywiedzionego środka odwoławczego jest teza, że organy ścigania nie wykorzystały wszystkich dowodowych możliwości ustalenia, kto dopuścił się za pośrednictwem sieci Internet oszustwa na szkodę pokrzywdzonego, co wynika z niezasadnego oddalenia wniosków dowodowych pełnomocnika pokrzywdzonej, sformułowanych w piśmie z 10 maja 2023 r., a zmierzających do ustalenia sprawcy czynu zabronionego. Wnioski te zostały oddalone postanowieniem z 20 maja 2023 r. na podstawie art. 170 § 1 pkt 4 k.p.k. (tj. jako niemożliwe do przeprowadzenia) w odniesieniu do zabezpieczenia nagrań z monitoringu i ustalenia miejsc wypłaty środków, zaś na podstawie art. 170 § 1 pkt 3 k.p.k. (tj. jako nieprzydatne do dowiedzenia wnioskowanych okoliczności) – w odniesieniu do zwrócenia się o informacje do PayU S.A. zarządzającej wykorzystaną do popełnienia przestępstwa platformą płatniczą.

Postanowienie to jest jednak niezasadne.

Co do ustalenia miejsc wypłaty środków i zabezpieczenia nagrań z monitoringu konkluzja o niemożliwości przeprowadzenia tych dowodów jest błędna, a co najmniej przedwczesna. Skoro bowiem organ nie ustalił, ile znajduje się kamer w okolicy ul. Marszałkowskiej 12, w której działał sprawca, kto ma dostęp do nagrań z tych kamer i jak długo je przechowuje, to nie sposób zaaprobować apriorycznego przesądzenia, że nagrania te na pewno nie są już dostępne. Oczywiście, jest powszechnie wiadome, że po jakimś czasie nagrania te ulegają automatycznemu nadpisaniu lub są usuwane, ale czas ten jest różny. Co więcej, wydaje się, że co najmniej w przypadku placówek bankowych lub bankomatów, z których wypłacano środki finansowane przelane przez pokrzywdzonego – których lokalizacje z całą pewnością można ustalić – nagrania mogą być przechowywane znacznie dłużej, niż ma to miejsce w przypadku nagrań z monitoringu osiedla czy sklepu. Nie można było zatem niedostępności tego dowodu a priori przesądzić.

Z kolei w odniesieniu do zapytania do zarządzającej wykorzystaną do popełnienia przestępstwa platformą płatniczą uzasadnienie postanowienia dowodowego z 20 maja 2023 r. nie koreluje z przytoczoną podstawą prawną oddalenia wniosku. Trudno przy tym oprzeć się wrażeniu, że dowód ten nie tyle może się okazać nieprzydatny do dowiedzenia określonych okoliczności – przydatność tego dowodu jest bowiem oczywista, to platforma płatnicza dysponuje danymi o właścicielach kont – ile organy ścigania wykazały się swoistym dowodowym oportunizmem faktycznym, wiedząc, że przeprowadzenie czynności może się okazać niemożliwe lub co najmniej długotrwałe, a także może zakończyć się odmową wskazania danych przez PayU S.A. mającą siedzibą za granicą. Tym niemniej organy procesowe nie są uprawnione do dokonywania apriorycznej i dowolnej oceny możliwości przeprowadzenia dowodu, a zobowiązane są do wykorzystania z pełną starannością wszystkich posiadanych możliwości dowodowych. Pokrzywdzony nie ma zaś możliwości samodzielnego uzyskania tych danych.

Wszystkie wnioski dowodowe były zatem zasadne i należało wnioskowane dowody dopuścić i spróbować przeprowadzić, zaś skuteczność tej próby pozostaje odrębną kwestią, niemożliwą do przesądzenia ex ante w oparciu o nieznane stronie przesłanki.

Zaniechanie przeprowadzenia wnioskowanych czynności prowadzi zaś do stanu rzeczy, w którym mimo popełnienia przestępstwa jego sprawcy unikają odpowiedzialności karnej, co jest nie do zaakceptowania z perspektywy zasady legalizmu i zasady prawdy materialnej. Uchylenie się od przeprowadzenia dalszych czynności w celu wykrycia sprawcy nie realizuje celów postępowania przygotowawczego, a przecież zgodnie z art. 297 § 1 k.p.k. organy postępowania zobowiązane są w szczególności ustalić, czy został popełniony czyn zabroniony, wykryć jego sprawcę, wyjaśnić okoliczności sprawy oraz zebrać wszystkie istotne dowody. W przedmiotowej sprawie nie uczyniono zadość tym wymaganiom, wskutek czego umorzenie postępowania należy ocenić jako co najmniej przedwczesne.

Z powyższych względów wnoszę jak na wstępie.

25 lipca 2023 r. (podpis pełnomocnika)

Załącznik: – odpis zażalenia.