Postanowienie o ogłoszeniu upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej

X GU 123/23

POSTANOWIENIE

Dnia 15 marca 2024 r.

Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie

V Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych

w składzie:

Przewodnicząca – SSR Anna Kowalska

po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2024 r. we Warszawie

na posiedzeniu niejawnym,

sprawy ze złożonego 1 marca 2024 r. wniosku Jana Nowaka, 80010112345, jako dłużnika

o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej,

postanawia:

I. ogłosić upadłość dłużnika – Jana Nowaka, 80010112345, zamieszkałego w

Warszawie, ul. Kwiatowa 12 m. 5, jako osoby fizycznej nieprowadzącej działalności

gospodarczej;

II. wezwać wierzycieli upadłego do zgłoszenia wierzytelności syndykowi za

pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe, w

terminie trzydziestu dni od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości

w Rejestrze; dla wierzycieli, o których mowa w art. 216aa ust. 1 pr. upadł., wskazać

Warszawę do zgłoszenia wierzytelności syndykowi: Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, V Wydział Gospodarczy;

III. wezwać osoby, którym przysługują prawa oraz prawa i roszczenia osobiste ciążące na

nieruchomości należącej do upadłego, jeżeli nie zostały ujawnione przez wpis w

księdze wieczystej, do ich zgłaszania syndykowi za pośrednictwem systemu

teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe w terminie trzydziestu dni

od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Rejestrze pod rygorem

utraty prawa powoływania się na nie w postępowaniu upadłościowym; dla wierzycieli,

o których mowa w art. 216aa ust. 1 pr. upadł., wskazać Warszawę do zgłoszenia praw oraz

praw osobistych i roszczeń ciążących na nieruchomości syndykowi: Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, V Wydział Gospodarczy;

IV. wyznaczyć syndyka w osobie Tomasz Wiśniewski (licencja doradcy

restrukturyzacyjnego nr 1234; ul. Słoneczna 5, 00-123 Warszawa);

V. określić, że postępowanie upadłościowe będzie prowadzone w trybie art. 491¹ ust. 1

pr. upadł., a do wykonania określonych czynności wyznaczony będzie sędzia, do

którego stosowane będą odpowiednio przepisy o czynnościach sędziego-komisarza;

VI. w trybie art. 491⁷ ust. 1 i ust. 3 zdanie pierwsze pr. upadł. przyznać syndykowi

Tomaszowi Wiśniewskiemu zaliczkę w kwocie 2000 zł (dwa tysiące złotych) na pokrycie

przewidywalnych aktualnie kosztów postępowania oraz zarządzić jej niezwłoczną

wypłatę tymczasowo ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie,

na rachunek bankowy wskazany przez syndyka,

zobowiązując syndyka (co do zasady), aby zwrócił Skarbowi Państwa wypłaconą

kwotę niezwłocznie (bez wezwania) w razie wpływu do masy upadłości funduszów

wystarczających na pokrycie kosztów postępowania (art. 491⁷ ust. 4 pr. upadł.), a

ponadto z zastrzeżeniem dalszych rozstrzygnięć dokonywanych przez Sąd

upadłościowy w trybie przepisów art. 491¹⁵ pr. upadł. w zw. z art. 491⁷ pr. upadł. albo

w trybie przepisów art. 491¹⁶ pr. upadł. w zw. z art. 491⁷ pr. upadł.;

VII. wskazać, że podstawę jurysdykcji wyłącznej sądów polskich stanowią art. 382 ust. 1

pr. upadł. oraz art. 3 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)

2015/848 r. w sprawie postępowania upadłościowego (2015/848), a wszczęte postępowanie upadłościowe ma charakter główny w

rozumieniu Rozporządzenia;

VIII. wskazać, że w zakresie rozstrzygnięć zawartych w pkt I–VI sentencji niniejsze

postanowienie nie podlega zaskarżeniu ani uzasadnieniu, jest zatem prawomocne,

skuteczne i wykonalne z dniem jego wydania, z zastrzeżeniem skutków, jakie

mogłoby wywołać ewentualne zaprzeczenie polskiej jurysdykcji krajowej.

X GU 123/23

Uzasadnienie pkt VIII postanowienia

Dłużnik jest osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej. Zamieszkuje stale

we Warszawie, ul. Kwiatowa 12 m. 5. We wniosku wskazano, że aktywa majątkowe, którymi dłużnik dysponuje,

zlokalizowane są w miejscu jego zamieszkania.

W pierwszej kolejności niezbędne jest zbadanie z urzędu i ustalenie, czy sądowi

polskiemu przysługuje jurysdykcja krajowa do rozpoznania sprawy o ogłoszenie upadłości

dłużnika. W tym celu konieczne jest określenie właściwych w sprawie norm jurysdykcyjnych,

z uwzględnieniem faktu, że kwestia jurysdykcji krajowej jest uregulowana zarówno w Prawie

upadłościowym, jak i w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/848 r. w sprawie postępowania upadłościowego (2015/848),

stosowanym bezpośrednio i z pierwszeństwem przed prawem krajowym (por. art. 378 ust. 1

pr. upadł.).

Jurysdykcji sądów polskich do przeprowadzenia postępowania upadłościowego należy

upatrywać w treści art. 382 pr. upadł. w tych przypadkach, w których ewentualną kolizję

należałoby rozważać pomiędzy jurysdykcją sądów polskich a jurysdykcją sądów państw,

które nie należą do Unii Europejskiej, lub wobec których wskazane wyżej rozporządzenie nie

znajduje zastosowania (jak Dania). Kolizje między jurysdykcją sądów polskich a jurysdykcją

sądów państw związanych treścią wspomnianego rozporządzenia należy rozpatrywać w

oparciu o jego normy kolizyjne. Zgodnie bowiem z art. 378 ust. 1 pr. upadł. przepisów z

zakresu międzynarodowego postępowania upadłościowego (przepisów części drugiej ustawy)

nie stosuje się, jeżeli umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, albo

prawo organizacji międzynarodowej, której Rzeczpospolita Polska jest członkiem, stanowi

inaczej.

Zgodnie z art. 382 ust. 1 pr. upadł. do wyłącznej jurysdykcji sądów polskich należą

sprawy upadłościowe, jeżeli w Rzeczypospolitej Polskiej znajduje się główny ośrodek

podstawowej działalności dłużnika. Sądom polskim przysługuje również jurysdykcja, jeżeli

dłużnik prowadzi w Rzeczypospolitej Polskiej działalność gospodarczą albo ma miejsce

zamieszkania lub siedzibę albo majątek (art. 382 ust. 2 pr. upadł.). Jeżeli jurysdykcja sądu

polskiego jest wyłączna, postępowanie upadłościowe ma charakter głównego postępowania

upadłościowego. W pozostałych przypadkach postępowanie upadłościowe ma charakter

ubocznego postępowania upadłościowego (art. 382 ust. 3 pr. upadł.).

Zgodnie z punktem 25 Preambuły rozporządzenie 2015/848 stosuje się tylko do

postępowań dotyczących dłużników, których główny ośrodek podstawowej działalności

znajduje się na obszarze Unii Europejskiej. Zgodnie z punktem 9 Preambuły rozporządzenie

2015/848 znajduje zastosowanie do wszystkich postępowań upadłościowych, niezależnie od

tego, czy dłużnik jest osobą fizyczną czy osobą prawną, przedsiębiorcą czy osobą

niewykonującą działalności gospodarczej.

Według art. 1 ust. 1 rozporządzenie 2015/848 w sprawie postępowania upadłościowego

ma zastosowanie do publicznych postępowań zbiorowych – w tym do postępowań

przejściowych – określonych w prawie dotyczącym niewypłacalności i w których do celów

naprawczych, celów restrukturyzacji długu, reorganizacji lub likwidacji przewiduje się

(między innymi) całkowite lub częściowe odebranie dłużnikowi zarządu majątkiem oraz

powołanie zarządcy. Postępowanie zbiorowe zdefiniowane jest jako postępowanie

obejmujące wszystkich lub znaczną część wierzycieli dłużnika, pod warunkiem, że w tym

ostatnim przypadku postępowanie nie wpływa na roszczenia wierzycieli nieobjętych

postępowaniem (art. 2 pkt 1 rozporządzenia 2015/848). Wykaz postępowań, które spełniają

wskazane wyżej warunki jest zawarty w załączniku A. Każde krajowe postępowanie, które

jest wymienione w załączniku A do rozporządzenia 2015/848, podlega przepisom

rozporządzenia 2015/848 i jest uważane za postępowanie w przedmiocie niewypłacalności w

rozumieniu art. 1 ust. 1, a jednocześnie rozporządzenie 2015/848 nie dotyczy tych

postępowań, które w tym załączniku nie są wymienione. Oznacza to również, że jeżeli

postępowanie jest wymienione w załączniku A, to nie ma potrzeby ustalania jakichkolwiek

dalszych przesłanek w celu stwierdzenia, że ten rodzaj postępowania, co do zasady, jest

objęty zakresem regulacji rozporządzenia 2015/848. Polskie postępowanie upadłościowe

(jako „upadłość”) jest ujęte w załączniku A do rozporządzenia 2015/848, co oznacza, że

niniejsza sprawa jest objęta jego zakresem zastosowania. Uzasadnia to badanie istnienia

jurysdykcji krajowej także na podstawie odpowiednich przepisów rozporządzenia 2015/848.

Rozporządzenie 2015/848 w sprawie postępowania upadłościowego opiera się na zasadzie

ograniczonej uniwersalności, co oznacza, że oprócz postępowania głównego dopuszcza

możliwość prowadzenia wobec dłużnika postępowań ubocznych. Na podstawie analizy

przepisów Rozporządzenia można stwierdzić, że konstrukcja głównego postępowania

upadłościowego opiera się na zasadzie uniwersalności, nieograniczoności, wyłączności,

pierwszeństwa i nadrzędności, a konstrukcja postępowania ubocznego na zasadzie

terytorialności i ograniczoności.

Postępowanie główne jest postępowaniem uniwersalnym. Oznacza to, że obejmuje swoim

zasięgiem cały majątek dłużnika znajdujący się na terytorium państw członkowskich Unii

Europejskiej, a nie ogranicza się jedynie do majątku znajdującego się na terytorium państwa

wszczęcia postępowania. Stosownie do punktu 23 Preambuły rozporządzenie 2015/848

pozwala na wszczęcie głównego postępowania upadłościowego w państwie członkowskim, w

którym dłużnik posiada główny ośrodek swojej podstawowej działalności. Postępowanie to

ma zakres uniwersalny, jego celem jest objęcie całego majątku dłużnika. W celu ochrony

różnych interesów rozporządzenie 2015/848 pozwala na wszczęcie równolegle z głównym

postępowaniem upadłościowym wtórnych postępowań upadłościowych. Wtórne

postępowanie upadłościowe może zostać wszczęte w państwie członkowskim, w którym

dłużnik ma swój oddział. Skutki wtórnego postępowania upadłościowego ograniczone są

tylko do majątku dłużnika znajdującego się w tym państwie. W przypadku wszczęcia

postępowania upadłościowego przez sąd państwa członkowskiego, na terytorium którego

znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika, każde postępowanie

wszczęte później zgodnie z ust. 2 jest wtórnym postępowaniem upadłościowym (art. 3 ust. 3

rozporządzenia 2015/848). W szczególnych wypadkach, przed wszczęciem głównego

postępowania upadłościowego można wszcząć tak zwane uboczne postępowanie

upadłościowego.

Postępowanie wtórne i uboczne wywołuje skutki jedynie wobec majątku znajdującego się

na terytorium państwa, w którym zostało wszczęte (art. 3 ust. 2–4 rozporządzenia 2015/848).

Analizując, gdzie znajdują się określone składniki majątku dłużnika, w celu rozstrzygnięcia,

czy są one objęte postępowaniem ubocznym, należy wziąć pod uwagę treść definicji zawartej

w art. 2 pkt 9 rozporządzenia 2015/848. W konsekwencji postępowanie uboczne będzie

obejmowało przedmioty materialne, które znajdują się na terytorium państwa wszczęcia,

przedmioty i prawa, których własność lub tytuł prawny są wpisane do publicznego rejestru

prowadzonego w państwie wszczęcia oraz wierzytelności od dłużników upadłego, których

główny ośrodek podstawowej działalności znajduje się na terytorium państwa wszczęcia.

Polska definicja legalna pojęcia „główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika”

została zawarta w art. 19 ust. 1a pr. upadł., które określa ten ośrodek jako miejsce, w którym

dłużnik regularnie zarządza swoją działalnością o charakterze ekonomicznym i które jako

takie jest rozpoznawalne dla osób trzecich. W przypadku osoby fizycznej prowadzącej

działalność gospodarczą lub zawodową domniemywa się, że głównym ośrodkiem jej

podstawowej działalności jest główne miejsce wykonywania działalności gospodarczej lub

zawodowej; w przypadku każdej innej osoby fizycznej domniemywa się, że głównym

ośrodkiem podstawowej działalności jest miejsce zwykłego pobytu tej osoby (art. 19 ust. 1c

pr. upadł.).

Zgodnie z art. 3 ust. 1 rozporządzenia 2015/848, jurysdykcję do wszczęcia postępowania

upadłościowego, które zgodnie z punktem 23 Preambuły rozporządzenia 2015/848 jest

określane jako postępowanie główne, posiadają sądy państwa członkowskiego, na którego

terytorium znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika (tzw. COMI –

center of main interests). Ośrodek ów zdefiniowano jako miejsce, w którym dłużnik

regularnie zarządza swoją działalnością o charakterze ekonomicznym i które jako takie jest

rozpoznawalne dla osób trzecich. W zależności od rodzaju dłużnika i rodzaju prowadzonej

przez niego działalności może to oznaczać miejsce, w którym dłużnik zarządza prowadzoną

działalnością gospodarczą, podejmuje i wykonuje decyzje w zakresie działalności zawodowej,

zarządza majątkiem, wykonuje pracę na podstawie umowy o pracę lub umów

cywilnoprawnych. W przypadku osoby fizycznej prowadzącej niezależną działalność

gospodarczą lub zawodową rozporządzenie 2015/848 nakazuje domniemywać, wobec braku

dowodu przeciwnego, że głównym ośrodkiem jej podstawowej działalności jest główne

miejsce wykonywania tej działalności. Domniemanie takie ma zastosowanie tylko wtedy, gdy

główne miejsce wykonywania działalności nie zostało przeniesione do innego państwa

członkowskiego w okresie trzech miesięcy poprzedzających złożenie wniosku o wszczęcie

postępowania upadłościowego. W przypadku każdej innej osoby fizycznej domniemywa się,

wobec braku dowodu przeciwnego, że głównym ośrodkiem jej podstawowej działalności jest

miejsce zwykłego pobytu tej osoby. Domniemanie takie ma zastosowanie tylko wtedy, gdy

miejsce zwykłego pobytu nie zostało przeniesione do innego państwa członkowskiego w

okresie sześciu miesięcy poprzedzających złożenie wniosku o wszczęcie postępowania

upadłościowego.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 rozporządzenia 2015/848, o ile nie stanowi ono inaczej, dla

postępowania upadłościowego i jego skutków właściwe jest prawo państwa członkowskiego,

w którym zostaje wszczęte postępowanie („państwo wszczęcia postępowania”). Prawo

państwa wszczęcia postępowania określa przesłanki wszczęcia postępowania

upadłościowego, sposób jego prowadzenia i zakończenia (art. 7 ust. 2 rozporządzenia

2015/848). Odnosząc się zatem do prawa polskiego (lex concursus) na tyle, na ile nie jest ono

sprzeczne z przepisami cytowanego rozporządzenia, w szczególności co do dalszych

warunków wszczęcia postępowania upadłościowego względem wnioskodawcy, wskazać

wypada, że zgodnie z art. 381 pr. upadł. w sprawach nieuregulowanych przepisami części

drugiej tejże ustawy (Przepisy z zakresu międzynarodowego postępowania upadłościowego)

przepisy jej części pierwszej oraz Kodeksu postępowania cywilnego dotyczące

międzynarodowego postępowania cywilnego stosuje się odpowiednio (o ile umowa

międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, albo prawo organizacji

międzynarodowej, której Rzeczpospolita Polska jest członkiem, nie stanowi inaczej – art. 378

ust. 1 pr. upadł.). Stosownie do art. 1099 § 1 k.p.c. brak jurysdykcji krajowej sąd bierze pod

rozwagę z urzędu w każdym stanie sprawy. W razie stwierdzenia braku jurysdykcji krajowej

sąd zobligowany jest odrzucić pozew lub wniosek (z wyjątkami mającymi źródło w umowach

prorogacyjnych i derogacyjnych, które tu nie występują). Brak jurysdykcji krajowej stanowi

przyczynę nieważności postępowania (art. 1099 § 2 k.p.c.), która w toku kontroli instancyjnej

skutkuje koniecznością uchylenia orzeczenia (art. 1099 § 2 k.p.c. w zw. z art. 386 § 3 k.p.c.).

Dostępny materiał dowodowy nie daje podstaw do obalenia domniemania (wobec braku

jakiegokolwiek dowodu przeciwnego), że główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika

mieści się tam, gdzie znajduje się jego miejsce zwykłego pobytu, utożsamione z miejscem

zamieszkania. Nie ma powodów do przypuszczeń, że uprzednio w innym Państwie

Członkowskim mogło zostać wszczęte postępowanie upadłościowe wobec dłużnika, nie ma

też innych podstaw, aby polskie postępowanie upadłościowe prowadzić jako uboczne.

Wobec powyższego należało stwierdzić, że skoro główny ośrodek podstawowej

działalności dłużnika niewątpliwie znajduje się w Polsce, to sąd polski posiada jurysdykcję do

rozpoznania sprawy, zarówno na podstawie art. 382 ust. 1 pr. upadł., jak i na podstawie art. 3

ust. 1 rozporządzenia 2015/848 w sprawie postępowania upadłościowego, zaś wszczynane

postępowanie upadłościowe ma charakter postępowania głównego w rozumieniu

Rozporządzenia. W takiej sytuacji, stosownie do treści art. 7 ust. 1 i ust. 2 rozporządzenia

2015/848, przesłanki wszczęcia postępowania, sposób jego prowadzenia i ukończenia określa

Prawo upadłościowe.

Wobec braku oznak możliwości wystąpienia jakiejkolwiek kolizji jurysdykcyjnej

orzeczono jak w pkt VIII sentencji.